Waarom is een stamboom belangrijk?

Wat is een stamboom? Een stamboom is een officiëel document wat wordt uitgegeven door een rasvereniging, waarmee erkend wordt dat het om een raskat gaat. Op een stamboom staan de ouders, grootouders en overgrootouders, soms 4 en soms 5 generaties. Niets meer en niets minder. Dit is voor jou als liefhebber misschien niet zo interessant maar voor een fokker is dit onmisbare informatie. Op een goede manier fokken kan men alleen met stamboom. Een goede fokker probeert een zo verantwoord mogelijke combinatie te maken tussen een kater en een poes. Daarvoor zijn niet alleen de gezondheid, het karakter en het uiterlijk van de twee ouders belangrijk, maar ook van hun voorouders.

Wanneer een fokker de stambomen aanvraagt voor een nest kittens, wordt de aanvraag op verschillende punten gecheckt door de vereniging. Zo wordt gecontroleerd of de kleuren van de kittens wel uit beide ouders voort kunnen komen. Of beide ouders een stamboom hebben. Elke rasvereniging heeft regels waaraan fokkers zich moeten houden. Hierin worden ook de wettelijke regels getoetst, bijvoorbeeld hoeveel nestjes per jaar een poes mag hebben (dit is maximaal 3 nestjes in 2 jaar). Elke vereniging heeft daarnaast ook eigen regels, bijvoorbeeld over verplichte testen per ras die moeten worden overlegd bij de stamboomaanvraag, maar ook wat de minimale leeftijd moet zijn wanneer de poes haar eerste nest krijgt.

Veel kittens hebben echter geen stamboom, waarbij deze regels niet getoetst worden. Ik verdeel stamboomloze kittens in twee categorieën.

1. Beide ouders hebben een stamboom maar het kitten niet.

2. Een of beide ouders hebben geen stamboom. Het gaat hier om zogenaamde "Look-a-likes" of kruisingen.

Laten we eens bekijken wat de mogelijke redenen kunnen zijn van beide opties.

Categorie 1: raszuivere kittens zonder stamboom

Voorbeeld van een Marktplaats advertentie met kittens zonder stamboom

Het is heel vreemd wanneer beide ouders wel een stamboom hebben maar het kitten zonder stamboom wordt verkocht. Dit terwijl een stamboom 10-15 euro kost en het echt een fluitje van een cent is om dit aan te vragen. Wat kan dan de reden zijn dat de kittens toch geen stamboom hebben? Hieronder vind je mogelijke redenen:

• Heel soms komt het voor dat mensen een stamboomloos nestje fokken, vaak bij het eerste nestje, puur omdat ze niet beter weten. Zulke fokkers voegen eigenlijk weinig toe aan het ras. Door gebrek aan kennis zijn er vaak geen of niet de juiste testen gedaan, maar kan het wel zo zijn dat de kleintjes zoals het hoort volledig geënt zijn en na 13 weken gaan verhuizen. Blijft het bij één stamboomloos nestje en doen ze het de volgende keer wel allemaal volgens de regels dan is dat nestje een les geweest, maar fokkers die keer op keer stamboomloze nestjes fokken kun je beter links laten liggen.

• Een andere mogelijke reden is dat de fokker dit nest om een specifieke reden onder de radar wil houden. Zij benaderen potentiële kopers vaak via priveberichten op facebook en publiceren hun nest niet op een website of advertentie. Dit nest is zo onzichtbaar mogelijk, om zo niet bekend te maken bij instanties zoals de gemeente, dierenwelzijn inspecties, belastingdienst of juist bij andere fokkers dat er teveel kittens geboren worden in de cattery. Zo hoopt de fokker bijvoorbeeld niet als bedrijfsmatig gekenmerkt te kunnen worden bij een controle. Bij meer dan 20 kittens per jaar wordt de cattery altijd gezien als bedrijfsmatig en is een fokker verplicht om een vakbekwaamheidsbewijs Besluit houders van dieren te hebben. Een ander mogelijke reden is het ontwijken van betaling van btw over de verkoop van de kittens. Tenslotte denkt de fokker misschien door nesten te verbergen dat de lijnen nog exclusief lijken voor andere fokkers (en daarmee mogelijk interessant om aan te schaffen of een dekking te vragen door een andere fokker). Bij een rasvereniging is het niet toegestaan om geen aangifte te doen van een nest. Voor elk nest moeten stambomen worden aangevraagd.

• Het kan zijn dat er met de moederpoes helemaal niet gefokt mag worden, doordat deze als liefhebberspoes is gekocht voor een liefhebbersprijs inclusief een contract waarin een fokverbod vermeld staat. De fokker pleegt nu contractbreuk door toch met de poes te fokken. Al weigeren rasverenigingen het om deze reden niet om een stamboom uit te geven, is het heel goed mogelijk dat de fokker ervoor kiest om dit nestje zo onzichtbaar mogelijk te houden, zodat de kans groter is dat de fokker van de moederpoes er niet achter komt dat de afspraken zijn verbroken.

• Het kan ook zijn dat de eigenaar van de dekkater contractuele verplichtingen heeft aan de fokker van de kater, waardoor er geen dekking gegeven mag worden aan deze poes. Door dit stiekem te doen zonder stamboom, hopen ze dat de fokker er nooit achter komt dat er contractbreuk is gepleegd.

• De fokker heeft om wat voor reden dan ook, niet de moeite genomen om stambomen aan te vragen bij de vereniging. Het aanvragen van stambomen is bij de meeste verenigingen een eenvoudig proces van het invullen en ondertekenen van een formulier (ook ondertekend door de eigenaar van de dekkater). De kosten van een stamboom zijn 10-15 euro per kitten (prijs verschilt per vereniging). Vraag jezelf af waarom iemand deze kleine moeite niet neemt.

• Een fokker wil geen garantie geven over de kittens. Soms zijn de ouders niet getest, of misschien is juist bekend dat een van de ouders een ziekte of erfelijke aandoening heeft, maar wil de fokker er toch een nestje mee doen. Door het kitten zonder contract en dus ook zonder garantiebepaling te verkopen, denkt de fokker zich hiermee te vrijwaren van elke aansprakelijkheid wanneer het kitten ziek wordt.

• Een fokker houdt zich niet aan de regels van de vereniging en wil misschien wat geld overhouden aan dit nest door de kittens voor 13 weken te laten verhuizen en de nieuwe eigenaar de vaccinaties en de chip te laten betalen. Kittens eten heel veel en door ze vroeg te laten verhuizen wordt er ook wekenlang aan voer bespaard. Dit kan de fokker zomaar 500-1.500 euro aan kosten schelen per nest.

• Een fokker die fraude heeft gepleegd of zich ernstig heeft misdragen kan geroyeerd zijn van de rasvereniging waardoor er geen stambomen meer aanvraagd kunnen worden terwijl de ouders wel een stamboom hebben.

• Het nest voldoet niet aan de eisen die een rasvereniging stelt. Bijvoorbeeld:

  1. De moederpoes heeft meer dan 3 nesten per 24 maanden gekregen.

  2. De kittens worden niet volledig gevaccineerd en verhuizen eerder dan 13 weken (in de praktijk wordt hier weinig op gecontroleerd, waardoor een liefhebber zelf ook goed moet opletten).

  3. Er is geen geldige dekverklaring overhandigd waaruit blijkt wie de vader en de moeder is en waarbij stambomen zijn meegeleverd indien deze katten niet bekend zijn in het stamboek van de vereniging.

  4. Er is een verparing gedaan met een kat die om medische redenen ongeschikt is voor de fok of waarvoor geen gezondheidstesten zijn ingeleverd bij de vereninging (de testen verschillen per vereniging). Bijvoorbeeld Baer test bij witte katten, Fiv/Felv test, verklaring dat er geen sprake is van een navelbreukje, verklaring dat bij de kater de ballen zijn ingedaald.

Kortom genoeg potentiele redenen om heel hard weg te rennen bij deze fokker. Bijna alle genoemde redenen zijn niet in het belang van het ras en vaak het resultaat van onethisch handelen. Natuurlijk wordt het nooit op deze manier gepresenteerd naar potentiele kittenkopers. Er zit altijd een mooi verhaal bij. Het is moeilijk om kritisch te zijn en hier doorheen te prikken wanneer je eenmaal een schattig kitten in je armen hebt. Daarom is het verstandig om je van tevoren de vraag te stellen of je een kitten zonder stamboom zou willen kopen en daarmee de praktijken van deze fokkers zou willen steunen, nu je hierover geinformeerd bent.

Categorie 2: kruisingen of "look-a-likes" zonder stamboom

Voorbeeld van een Marktplaats advertentie: Maine Coon kruising met HTK met een extreem hoge prijs

Dit zijn nestjes waarvan de fokker van tevoren al weet dat de kittens nooit een stamboom zullen krijgen. Dit omdat 1 of beide ouders geen stamboom hebben. Of omdat er twee rassen bewust of per ongeluk met elkaar gekruist worden zonder toestemming van de rasvereniging. Wat is nu het verhaal achter zo'n nest kittens? Dat kan natuurlijk per persoon verschillen, maar de meest voorkomende redenen heb ik op een rijtje gezet:

• Soms hebben deze fokkers een kitten gekocht zonder stamboom waar geen contract bij zat en ze feitelijk alles mee kunnen doen wat ze willen (vaak gekocht van een fokker uit categorie 1, zie hierboven). Ze borduren eigenlijk voort op het onethisch handelen van een ander.

• Vaak zijn dit mensen die een leuk huisdier hebben en daar een keer een nestje mee willen doen "voor de leuk". Op zich is er met deze intentie niks mis. Al dragen deze nestjes op geen enkele manier bij aan het ras. Er zijn genoeg mensen die hetzelfde doen met HTK's (huis-tuin-en-keuken-katten). In feite verschilt dit niet veel, behalve dat er bij deze categorie meer geld gevraagd kan worden. Het proces gaat vaak op dezelfde manier, alleen worden deze nestjes vaak bewust gepland en daarmee bewust doelloos vermeerderd voor de leuk.

• Een andere mogelijkheid is dat een nest ontstaat door een poes die per ongeluk zwanger is geraakt. Het kan zijn dat de kat is ontsnapt en is gedekt door de kat van de buren. Wanneer dit bij een fokker gebeurt moet dit altijd worden gemeld bij de rasvereniging. Uiteraard krijgen de kittens geen stamboom wanneer een of beide ouders geen stamboom heeft, maar de rasvereniging weet dan van dit ongelukje waardoor er geen stappen zullen worden ondernomen richting het lid.

• Soms zijn er fokkers die een gat in de markt denken te vinden door twee rassen met elkaar te kruisen. Een Ragdoll met een Maine Coon (RagCoon), een Bengaal met een Maine Coon of allerlei andere varianten. Deze fokkers dragen niets bij aan het ras (want een kruising is geen op zichzelf staand ras) en zijn alleen bezig met kittens produceren voor de liefhebber. Een goede fokker zal juist alles doen om het ras te beschermen en te behouden. Het verzinnen van nieuwe creaties door doelloos rassen met elkaar te kruisen is het tegenovergestelde van wat een goede fokker doet. Een uitzondering hierop zijn fokkers die kruisingen doen bij andere rassen dan de Maine Coon, waarbij er binnen dat ras sprake is van inteeltdepressie door een te nauwe genenpool. Dit met als doel om nieuwe genen toe te voegen aan de populatie. Let wel, dit gaat altijd met toestemming van de rasvereniging en de kittens krijgen dan ook een stamboom voor een experimentele verparing. Bij de Maine Coon is dit echter niet nodig, omdat dit een natuurras is die nog een beperkt open stamboek heeft. Het kruisen van twee verschillende rassen kunnen problemen geven omdat sommige eigenschappen van twee verschillende rassen niet goed met elkaar matchen. Hierdoor kunnen er nieuwe ongewenste eigenschappen ontstaan.

Afhankelijk van de reden en je eigen afwegingen kun je besluiten om dit wel of niet te doen. Feitelijk zijn deze katten HTK's, kruisingen of look-a-likes. Laat je niet misleiden door te denken dat je een Maine Coon hebt gekocht, ook al wordt er een Maine Coon prijskaartje aan gehangen. Indien deze stamboomloze kittens wel als Maine Coons worden aangeboden, dan is dit regelrechte misleiding. Ook al heeft een kitten iets van een Maine Coon weg, of lijkt het sterk op een Maine Coon, de afkomst kan niet aangetoond worden en daarmee weet je simpelweg nooit zeker of het om een Maine Coon gaat. Het prijskaartje zou dan ook vergelijkbaar moeten zijn met de prijs van een HTK.

Overweeg je toch een kitten zonder stamboom te kopen, hou dan hier rekening mee:

• In alle gevallen gaat het hier om mensen die niet fokken in het belang van het ras. Combinaties worden niet bewust gekozen met het doel om iets toe te voegen aan het ras. Met een kat zonder stamboom kan je ten slotte geen rasdieren fokken. Het doel is simpelweg ofwel geld verdienen ofwel "voor de leuk".

• Deze mensen houden zich vaak niet aan de regels van de rasvereniging. Vaak zie je dat de kittens voor de minimale 13 weken verhuizen, de ouders niet volledig getest zijn, de kittens niet altijd volledig gevaccineerd, ontwormd en gechipt zijn. Veel kosten worden op die manier naar de nieuwe eigenaar doorgeschoven. Bovendien wordt er vaak geen verantwoordelijkheid genomen voor hun kittens bij problemen. Ook mist een kitten wat te jong verhuist een deel van de opvoeding waardoor hij minder goed gesocialiseerd kan zijn, waardoor je tevens een verhoogd risico loopt op een kat met gedragsproblemen of die sociale vaardigheden mist.

• De ouders zijn vaak nauwelijks of niet getest. Er wordt geen contract en geen garantie gegeven op het kitten, ook al is het wettelijk verplicht om garantie te geven. Hierdoor loop je een veel groter risico dat goedkoop uiteindelijk duurkoop wordt.

• Deze fokkers hebben vaak weinig kennis van het ras en van het fokken in z'n algemeenheid. Een keer een nestje lijkt leuk, maar als het mis gaat dan zijn de kittens en katten afhankelijk van het adequaat kunnen handelen van de fokker. Een nestje fokken lijkt misschien makkelijk, en kater + poes = kittens is ook makkelijk. Maar ik kan je uit eigen ervaring vertellen dat op een verantwoorde manier fokken verdomd moeilijk is en er veel meer kennis en kunde bij komt kijken dan velen beseffen.

• Er kan sprake zijn van een hoge inteelt combinatie, of van (voor)ouders die een erfelijke aandoening hebben. Doordat je de afkomst niet weet, is het inteeltpercentage en de gezondheidsgeschiedenis ook niet te achterhalen. Je weet feitelijk niet wat je koopt en welk risico hieraan vastkleeft.

Wil je toch een kitten zonder stamboom kopen? Overweeg dan om een kitten een goed leven te bieden uit een asiel of bij gastgezinnen die gedumpte zwangere poezen of gedumpte nestjes opvangen. Is de hoge prijs de reden waarom je naar een kitten zonder stamboom kijkt? Denk dan eens aan het kopen van een herplaatser met stamboom. Vaak weet je dan al precies wat je koopt qua karakter en gezondheid en is de kat nog jong genoeg om heel lang een geweldig maatje te zijn.

Waarom zou ik me druk maken om wat anderen doen?

Als je tot de community van fokkers behoort die actief het ras probeert te verbeteren, gezond te houden, alle gezondheidstesten doet en veel onderzoek doet naar de lijnen en combinaties zorgvuldig plant, dan is het heel erg om te zien dat er een grote groep mensen is die meelift en profiteert van het harde werk van deze fokkers en hun voorgangers, maar zelf alle regels en verantwoodelijkheid aan de laars lapt.

1. Ten eerste omdat deze mensen de markt verzadigen met kittens die niet zijn geboren om het ras te verbeteren maar om kittens op de wereld te zetten "voor de leuk" of voor de verkoop. Zij varen mee op het goede werk wat goede fokkers hebben gedaan en op de populariteit van het ras, zonder hier zelf enige bijdrage aan te leveren. Soms vragen ze ook nog een hoge prijs, terwijl ze bij lange na niet dezelfde hoge kosten maken of dezelfde tijd en moeite in de cattery steken. Daarbij nemen ze ook vaak geen verantwoordelijkheid wanneer er iets mis gaat.

2. Het tweede punt is dat er veel problemen ontstaan door deze fokkers. Dierenartsen associëren een Maine Coon al steeds meer met bepaalde aandoeningen, terwijl de meeste "Maine Coons" die zij op de behandeltafel krijgen, geen Maine Coons zijn maar kruisingen of look-a-likes. Een dierenarts vraagt niet om een stamboom om te checken of het om een Maine Coon gaat, maar neemt gewoon aan dat het klopt wat de eigenaar zegt. Het ras krijgt hierdoor onterecht een slechtere naam. Natuurlijk zijn er ook veel fokkers die wel met stamboom fokken die hieraan "meehelpen" door hun fokdieren nauwelijks te testen maar wel een stamboom meegeven.

Kortom het Maine Coon ras is hier alles behalve mee geholpen. Ben je liefhebber van het ras, bedenk je dan dat je met jouw aankoop ook indirect een bijdrage kan leveren aan de bescherming en behoud van het (gezonde) ras, door bij een goede fokker te kopen.

Tenslotte

Misschien ben je er nu voor jezelf uit dat je een kitten met stamboom wilt kopen. Helaas ben je er dan nog lang niet. Een stamboom is een bewijs dat de fokker is aangesloten bij een vereniging en zich aan diens regels houdt (al wordt er in de praktijk weinig op gecontroleerd). Tevens is het een afstammelingsbewijs waaruit je kan afleiden dat het om een echte Maine Coon gaat. Een stamboom is helaas geen keurmerk die aangeeft dat er een goede fokker achter zit. Nee, het is een basisvoorwaarde die nodig is voor verantwoord fokken, maar een stamboom alleen is zeker niet zaligmakend en zeker geen garantie dat je met een goede fokker te maken hebt. Er zijn nog vele andere factoren waar je als liefhebber op zou kunnen letten wanneer je een cattery kiest. Door gebrek aan regelgeving en controle heeft een fokker ontzettend veel vrijheid in de invulling van het fokprogramma. Voor de fokker misschien prettig, maar hierdoor ligt er heel veel verantwoordelijkheid bij de koper die goed onderzoek moet doen om bij een goede fokker uit te komen. Enkele tips bij het vinden van een goede cattery:

• Uiteraard fokt deze alleen met stamboom en is de fokker aangesloten bij een rasvereniging.

• Let erop dat de ouders volledig getest zijn. Niet alleen een DNA test op HCM1, SMA en PK-def en een bloedtest op Fiv en Felv, maar minstens zo belangrijk is een hart en nier echo om te testen op HCM en PKD, daarnaast dienen de gewrichten te worden getest op Heup Dysplasie (HD) en Patella Luxatie (PL).

• Let op het inteeltpercentage van de oudercombinatie.

• Zijn de kittens goed gesocialiseerd? Komen ze naar je toe tijdens een bezoek of zitten ze verstopt onder de bank? Is de moederpoes aanwezig en mag je die zien?

• Zien de kittens en de katten er gezond en verzorgd uit? Hebben ze geen vieze oogjes, snotneusjes en smoezelige vacht? Krijgen ze goede voeding of goedkope supermarkt brokken?

• Leven de katten en de kittens in een schone en katvriendelijke omgeving?

• Vraag het contract van tevoren op en bekijk of je je kan vinden in de voorwaarden.

Luister tenslotte altijd naar je gevoel. Wanneer je twijfels hebt of als er iets niet goed voelt, doe het dan niet, hoe leuk het kitten ook is. Kijk voor meer tips voor het zoeken van een goede cattery bij de andere artikelen op deze website die hier specifiek over gaan.